Trong đợt kiểm tra lần thứ 4 của Đoàn Thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) vào tháng 10/2023, kết quả triển khai công tác chống khai thác IUU có sự tiến bộ so với trước. Mặc dù vậy vẫn chưa thể gỡ được cảnh báo "Thẻ vàng" do các tồn tại, hạn chế chưa giải quyết dứt điểm, nguyên nhân chủ yếu là việc chỉ đạo và tổ chức triển khai các giải pháp chống khai thác IUU tại một số bộ, ngành, địa phương chưa thực sự tập trung, quyết liệt, hiệu quả chưa cao.
Sau đợt thanh tra thứ 4, EC khuyến nghị Việt Nam tiếp tục tăng cường các biện pháp để phát hiện, ngăn chặn và truy tố các hành vi vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, đặc biệt chú ý các trường hợp ngắt kết nối VMS sát biên giới vùng đặc quyền kinh tế. Đồng thời, Việt Nam cần kiểm soát chặt chẽ để bảo đảm tất cả các tàu đã huỷ đăng ký không được phép hoạt động khai thác; bảo đảm tính chính xác thông tin dữ liệu tàu cá trong VNFishbase và theo dõi, đôn đốc địa phương thực hiện việc cập nhật; duy trì việc cấm đăng ký tàu mới; kiểm soát chặt chẽ tàu cá "3 không"…
Xác định từ nay đến ngày 30/4/2024 (trước kỳ bầu cử Nghị viện EU) là thời điểm "vàng" để gỡ được thẻ vàng sớm nhất, nếu không thời gian có thể phải mất vài năm nữa. Do đó, để sớm gỡ cảnh báo "Thẻ vàng", phát triển ngành thủy sản Việt Nam bền vững, có trách nhiệm và hội nhập quốc tế, mới đây, Văn phòng Chính phủ ra Thông báo 539/TB-VPCP kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang yêu cầu các Bộ trưởng, Thủ trưởng các bộ, cơ quan có liên quan và Chủ tịch Ủy ban nhân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ven biển bên cạnh việc tiếp tục triển khai có hiệu quả các giải pháp mang tính chiến lược, dài hạn, cần tập trung chỉ đạo, triển khai các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, trọng tâm từ nay đến ngày 30/4/2024.
Theo đó, Phó Thủ tướng yêu cầu các ban, bộ, ngành, ủy ban nhân dân các các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ven biển tập trung cao điểm, huy động các nguồn lực triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU theo đúng chỉ đạo của Thường trực Ban Bí thư, của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các kết luận của Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU và các văn bản khác có liên quan; tuyệt đối không lơ là, chủ quan; kiên quyết xử lý các tổ chức, cá nhân không hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao trong thi hành công vụ, vi phạm quy định của pháp luật, ảnh hưởng đến nỗ lực chung gỡ "Thẻ vàng" của cả nước; kịp thời động viên, khen thưởng, khích lệ các tấm gương điển hình trong chống khai thác IUU.
Thủ tướng giao nhiệm vụ các bộ, ngành tăng cường kiểm tra, hướng dẫn, đôn đốc các địa phương ven biển việc thực hiện các quy định, khuyến nghị của EC về chống khai thác IUU; thực hiện tốt công tác ngoại giao, tranh thủ sự ủng hộ của các bên có liên quan đối với nỗ lực chống khai thác IUU, gỡ cảnh báo "Thẻ vàng" của Việt Nam; khẩn trương rà soát, hoàn thiện, sửa đổi một số văn pháp pháp luật để tháo gỡ khó khăn cho việc quản lý tàu cá "03 không".
Bên cạnh đó, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, khẩn trương hoàn thiện cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNfishbase); hoàn thiện, triển khai đồng bộ, thống nhất trong cả nước phần mềm quản lý tàu cá ra vào cảng để theo dõi, kiểm soát hoạt động của tàu cá tại cảng cá, hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử để theo dõi, kiểm soát tính minh bạch, hợp pháp đối với nguồn gốc sản phẩm thủy sản khai thác trong nước xuất khẩu.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang chỉ đạo mở các điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát khai thác IUU
Đặc biệt, mở các đợt cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tại các khu vực biển giáp ranh với Indonesia, Thái Lan, Campuchia, đặc biệt là Malaysia để kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý các trường hợp cố tình vi phạm vùng biển nước ngoài. Thực hiện tuyên truyền, vận động, kịp thời nắm bắt tình hình hoạt động của tàu cá tại địa phương, nhất là tại các địa bàn trọng điểm, để phát hiện từ sớm từ xa, ngăn chặn ngay từ trong bờ các tàu cá, ngư dân có ý định đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Điều tra, đấu tranh, xử lý triệt để các trường hợp cố tình vi phạm khai thác IUU (vận chuyển, gửi thiết bị giám sát hành trình, sử dụng tàu cá mang biển số giả…), các đối tượng lợi dụng hoạt động nghề cá để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật khác (như buôn lậu dầu trên biển, cưỡng bức lao động nghề cá), nhất là điều tra, xử lý triệt để các tổ chức, cá nhân có hành vi "hợp thức hóa" hồ sơ vi phạm để xuất khẩu sang thị trường châu Âu theo khuyến nghị của EC.
Tại các địa phương, rà soát, thống kê, nắm chắc số lượng tàu cá của địa phương; theo dõi, kiểm soát chặt chẽ hoạt động của tàu cá khi xuất, nhập bến, ra vào cảng. Lập danh sách cụ thể số lượng tàu cá "03 không" tại địa phương, đối với các tàu cá đang hoạt động tạm thời thực hiện đăng ký tạm để phục vụ công tác theo dõi, quản lý. Tổ chức giám sát 24/24 hoạt động tàu cá qua hệ thống giám sát hành trình, theo dõi, xử lý đúng quy định pháp luật đối với việc duy trì hoạt động của thiết bị VMS. Tổng rà soát công tác xác nhận, chứng nhận truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác tại Ban quản lý cảng cá, Chi cục thủy sản và các Doanh nghiệp có liên quan đảm bảo tuân thủ đúng quy định; nghiêm cấm mọi hành vi "hợp thức hóa" hồ sơ vi phạm cho các lô hàng xuất khẩu sang thị trường châu Âu.
Song song với đó, mở đợt cao điểm thực thi pháp luật trong tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tàu cá xuất, nhập bến, tàu cá ra vào cảng, tại các cửa sông, cửa biển, các đảo, các bến cá tư nhân, truyền thống; kiên quyết xử lý nghiêm các hành vi vi phạm; đặc biệt là hành vi khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, vi phạm ngắt kết nối VMS (6 tiếng không báo cáo vị trí, không đưa tàu cá quay về bờ quá 10 ngày), vượt ranh giới cho phép trên biển.
Thủ tướng đặc biệt yêu cầu các địa phương khẩn trương đưa ra truy tố, xét xử các vụ án liên quan đến môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân đi khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tàu cá địa phương tại địa bàn tỉnh và ngoài tỉnh, xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản khai thác, đảm bảo theo dõi, kiểm soát được tình trạng đội tàu cá, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác liên thông theo chuỗi từ tàu cá đến cơ quan, đơn vị quản lý (Cảng cá, Chi cục thủy sản…) và các cơ sở, doanh nghiệp thu mua, chế biến, tiêu thụ và xuất khẩu thủy sản khai thác bảo đảm tính minh bạch, hợp pháp.
Các tỉnh có số lượng lớn tàu cá hoạt động ven bờ, tàu cá hoạt động nghề lưới kéo ảnh hưởng đến nguồn lợi và môi trường sinh thái, tập trung tổ chức triển khai Đề án chuyển đổi một số nghề khai thác hải sản ảnh hưởng đến nguồn lợi và môi trường sinh thái đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Khẩn trương thành lập Kiểm ngư địa phương theo quy định của Luật Thủy sản và Luật Tổ chức chính quyền địa phương, đảm bảo đủ năng lực thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản./.
Trang web cá cược kẹo trái cây